Devlet Memuru Güvenlik ve Arşiv Araştırması
Devlet Memurları ve Aday Memurlar Hakkında
Olumsuz Güvenlik Soruşturmalarına Karşı Dava Yolu 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesine eklenen ek madde ile devlet memurluğuna alınacaklarda aranan genel şartlar arasına “Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak” şartı eklenmiştir. 657 sayılı DMK’da yer alan genel şartlar, sadece memurlar için değil, tüm kamu görevlileri için aranan şartlardır. Bakanlar Kurulu tarafından 2000 yılında çıkarılan “Güvenlik
Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği” ne göre
güvenlik soruşturması; • Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen
aranıp aranmadığının, • Kolluk kuvvetleri ve istihbarat
ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi
bir tahdit olup olmadığının, • Yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde
bulunup bulunmadığının, • Ahlaki durumunun, • Yabancılar ile
ilgisinin, • Sır saklama yeteneğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden
araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesidir. Güvenlik
Soruşturması Yapmaya Yetkili Makamlar Güvenlik soruşturması ve
arşiv araştırması yapacak makamlar; Milli İstihbarat Teşkilatı
Müsteşarlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare
amirlikleridir. Yönetmeliğe göre, güvenlik soruşturması ve arşiv
araştırmasının olumsuz olması halinde bir değerlendirme komisyonu
kurulacak ve bu komisyon tarafından verilecek bağlayıcı olmayan
karar da sorumlu amirin takdirine bırakılacaktır. Gizli olmaları
nedeniyle, kişilerin kendileriyle ilgili güvenlik soruşturmasını
bağımsız olarak dava konusu yapabilmeleri oldukça düşük bir
olasılıktır. Kişiler, çoğunlukla, atanmama kararı nedeniyle,
güvenlik soruşturmasının olumsuz olduğundan haberdar olur. Güvenlik
soruşturmalarının olumsuz olduğuna ilişkin kararlar ve bunun da
kaynakları arasında yer alan fişlemeler, idarenin kamu gücüne
dayalı olarak tek yanlı tesis edilen, hukuk düzeninde sonuç doğuran
ve aday memurun menfaatini ihlal eden ‘etkili hazırlık işlemleri’
niteliğindedirler ve iptal davasına konu edilebilirler. Bu
kapsamda, aday memurlar olumsuz güvenlik soruşturması nedeniyle
asli memurluğa atanmama ve memuriyetle ilişiğin kesilmesine ilişkin
kararın tebliğini izleyen günden itibaren 60 gün içinde iptal
davası açılabilir. Aynı zamanda memuriyetle ilişiği kesilen aday
memurlar, haklarını ihlal eden idari işlem dolayısıyla doğrudan
doğruya tam yargı davası veya iptal ve tam yargı davalarını
birlikte açabilecekleri gibi ilk önce iptal davası açarak bu
davanın karara bağlanması üzerine, bu husustaki kararın tebliği
veya bir işlemin icrası sebebiyle doğan zararlardan dolayı icra
tarihinden itibaren dava süresi olan 60 içinde tam yargı davası
açabilirler. Danıştay 12. Daire 2015/1759 E. 2015/5517K. 22/10/2015
tarihli kararında; “…hakkında kamu davasının açılmasını haklı
gösterecek delil ve emare elde edilmediğinden kovuşturmaya yer
olmadığı yönünde karar verildiği, ancak hakkındaki güvenlik
soruşturmasının olumlu olmadığı ileri sürülerek ataması yapılmamış
ise de; davacının belirtilen fiile ilişkin olarak herhangi bir
mahkumiyet kararı bulunmadığı… gerekçesiyle dava konusu işlemin
iptali ile davacının işlem nedeniyle mahrum kaldığı özlük ve maddi
haklarının dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle
birlikte davalı idarece, davacıya ödenmesi yolundaki kararın usul
ve yasaya uygun olduğu……” belirtilerek, aday hakkında mahkumiyet
kararı bulunmaksızın tek başına soruşturma yapılmasının, güvenlik
soruşturmasının olumsuz sonuçlanmasına sebep teşkil etmeyeceği
belirtilmiştir.
